Οι εξελίξεις τρέχουν στη Μέση Ανατολή. Ξαφνικά, η Τεχεράνη ζητά συνομιλίες για τα πυρηνικά, οι επιθεωρητές καταστρέφουν το χημικό οπλοστάσιο του Αλ Άσαντ στη Συρία, η Τουρκία απομονώνεται, Ισραήλ και Κύπρος συνεργάζονται στον τομέα της ενέργειας. Δημιουργείται ένα νέο σκηνικό, μέσα στο οποίο όλες οι χώρες καλούνται να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους και να παίξουν το ρόλο που νομίζουν ότι δικαιούνται. Μέσα σε αυτό το τοπίο, ο πρόεδρος του Middle East Forum, Ντάνιελ Πάιπς μιλώντας στο Φιλελεύθερο, δήλωσε πως η Κύπρος έχει ένα σημαντικό ρόλο να παίξει. Οι σχέσεις της Τουρκίας με των ΗΠΑ κλυδωνίζονται, όπως έχει συμβεί στις σχέσεις της και με το Ισραήλ. Η Άγκυρα υιοθετώντας ισλαμική ατζέντα, προκαλεί δείχνει πως στόχος της πλέον η Δύση αλλά η Ανατολή. η Ουάσιγκτον κάθε άλλο παρά ευχαριστημένη είναι από τις εξελίξεις. Αναγνωρίζει ότι ένας καλός μέχρι τώρα σύμμαχος, μετατρέπεται σε πρόβλημα που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Από την άλλη όμως, καλοβλέπει στη συνεργασία της Κύπρου με το Ισραήλ και ξέρει πως αν ευοδωθεί, και οι δύο χώρες θα έχουν να κερδίσουν πολλά.
Πιστεύετε ότι ο πρόεδρος Χασάν Ρουχανί θα καταφέρει να φέρει αλλαγή στις σχέσεις της χώρας του με το Ιράν;
Δεν πιστεύω ότι μπορεί να κάνει κάτι ουσιαστικό, γιατί την ουσιαστική δύναμη στο Ιράν την έχει ο θρησκευτικός ηγέτης Αλί Χαμενεϊ. Επομένως η ερώτηση είναι επέτρεψε την εκλογή Ρουχανί για να επιβραδύνει τις συνομιλίες ή γιατί θέλει μια αλλαγή σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα; Το έκανε για λόγους τακτικής ή για λόγους στρατηγικής; Δεν ξέρουμε ποια είναι η απάντηση, όμως εγώ πιστεύω ότι απλά προσπαθεί να κερδίσει χρόνο.
Τι αντίκτυπο θα έχουν οι συνομιλίες με το Ιράν στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με τις άλλες χώρες της περιοχής;
Αν η αμερικανική κυβέρνηση επιτρέψει στο Ιράν να αποκτήσουν πυρηνικά προβλήματα, θα προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις της με τις υπόλοιπες χώρες, που ελπίζουν πως η Ουάσιγκτον θα σταματήσει την Τεχεράνη. Μακροπρόθεσμα, θα μειώσει την επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή.
Μετά τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης ποια χώρα μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην περιοχή;
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη σημασία στη Μέση Ανατολή είναι το Ιράν και η Τουρκία. Είναι δύο μεγάλες, σχετικά μοντέρνες, είναι οι χώρες κλειδιά όσον αφορά το Ισλάμ και παραδοσιακά έχουν σχέση με τη Δύση.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι οι σχέσεις Τουρκίας και ΗΠΑ έχουν διαταραχθεί και ότι πλέον βρίσκονται σε κίνδυνο;
Συμφωνώ με αυτή την άποψη. Κομβικό σημείο για τη ψύχρανση των σχέσεων των δύο χωρών υπήρξε η 21η Μαρτίου 2003 όταν η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν αρνήθηκε αίτημα των ΗΠΑ να αφήσει αεροπλάνα να προσγειωθούν στις αμερικανικές βάσεις στην εισβολή στο Ιράκ. Η στρατιωτική βάση των διμερών σχέσεων δεν είναι τόσο ισχυρή, όσο ήταν στο παρελθόν, όπως επίσης και η πολιτική. Υπάρχουν πολλοί πλέον, μεταξύ τους είμαι και εγώ που δεν βλέπουν με καλό μάτι την Τουρκία, όπως την έβλεπαν παλιά. Αντίθετα, βλέπουμε την Τουρκία ως ένα πιθανό πρόβλημα όχι μόνο για την Κύπρο και για τη Μέση Ανατολή αλλά για τα αμερικανικά συμφέροντα.
Η Δύση μπορεί να εμπιστευτεί την Τουρκία;
Η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση, προχωρεί σε στρατιωτικής ασκήσεις με την Κίνα, βοηθά το Ιράν στο πυρηνικό του πρόγραμμα, μέχρι πρόσφατα βοηθούσε και το συριακό καθεστώς. Δεν είναι πλέον σύμμαχος για τη Δύση και κατά την άποψή μου δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ. Για αυτό και σταδιακά ελαττώνεται η εμπιστοσύνη της Δύσης προς την Άγκυρα. Οι Τούρκοι προχωρούν σε μια σειρά βημάτων όπως το ότι θέλουν να ενταχθούν στον Περιφερειακό Οργανισμό της Σαγκάη, που είναι κάτι ανάλογο του ΝΑΤΟ. Από την σκοπιά των ΗΠΑ, η Τουρκία προχωρεί σε εχθρικές, προβληματικές κινήσεις.
Ενώνει το φυσικό αέριο
Όλα δείχνουν ότι στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν σοβαρά κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Η εκμετάλλευσή τους μπορεί να βελτιώσει τις σχέσεις του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας;
Δεν υπάρχει κανένας που να έχει αντίθετη άποψη. Το θετικό είναι πως οι τρεις χώρες χρειάζονται η μια την άλλη για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων τους. Το αρνητικό είναι όμως ότι και οι τρεις έχουν προβλήματα με την Τουρκία, με την έννοια πως η Άγκυρα δεν πρόκειται να τις αφήσει ήσυχες και συνεχώς θα δημιουργεί μπελάδες.
Μπορεί η Κύπρος να γίνει ένας στρατηγικός σύμμαχος για το Ισραήλ όχι μόνο εξαιτίας της εγγύτητας των δύο χωρών, αλλά και ως μέλος της ΕΕ;
Οι καλές σχέσεις είναι σημαντικές και για τις δύο χώρες. Και οι δύο είναι στο στρατόπεδο της Αμερικής και είναι καλό να βλέπεις σύμμαχους να συνεργάζονται. Το Ισραήλ έχει ισχυρή στρατιωτική δύναμη, η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, προσφέρει διέξοδο στη θάλασσα. Είναι ένας καλός συνδυασμός και οι δύο χώρες είναι πιο δυνατές μαζί.
Το αληθινό του πρόσωπο ο Ερντογάν
Πως βλέπετε τις σχέσεις Τουρκίας Ισραήλ; Θα γίνουν ξανά όσο καλές ήταν στο παρελθόν;
Οι σχέσεις των δύο χωρών υπήρξαν πολύ δυνατές στο παρελθόν. Τον τελευταίο καιρό όμως αυτό έχει αλλάξει. Το Ισραήλ δεν έχει κλείσει εντελώς την πόρτα στην Τουρκία, ελπίζει ότι θα βελτιωθούν, όμως κατά βάθος γνωρίζει πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί όσο ο Ερντογάν παραμένει στην εξουσία.
Η Τουρκία έχει εκλογές σε ένα χρόνο. Πως σχολιάζετε το ενδεχόμενο ο Ταγίπ Ερντογάν να χάσει την εξουσία;
Οι διαμαρτυρίες του καλοκαιριού είχαν πολύ μεγάλη επίδραση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Ο Ταγίπ Ερντογάν όμως αντί να μάθει από τα λάθη του, κάνει ακόμη περισσότερα. Φαίνεται όμως ότι τα άλλα στελέχη στο ΑΚΡ είναι ενοχλημένα από τη στάση του. Μπορώ να φανταστώ στις επόμενες εκλογές να του λένε «έχεις κάνει ένα πολύ καλό έργο, είναι όμως ώρα να φύγεις, αντίο». Πιστεύω πως δεν θα είναι η κεντρική φιγούρα στην τουρκική πολιτική σκηνή για πολύ καιρό ακόμα. Οι διαδηλώσεις στο πάρκο Γκέζι έδειξαν το πραγματικό πρόσωπο του τούρκου πρωθυπουργού. Προσωπικά θα ήθελα οι ισλαμιστές να φύγουν από την εξουσία. Όμως η αντιπολίτευση δεν έχει καθόλου εναλλακτικές λύσεις και οι μεταρρυθμιστές είναι απομονωμένοι.